Tôi lần đầu xây dựng dàn PC gaming hiện tại với Ryzen 9 5900X và RTX 3090 vào năm 2020. Nhưng khi Nvidia ra mắt RTX 4090 vào năm 2022, những cải thiện hiệu suất vượt trội của nó so với RTX 3090 quá hấp dẫn khiến tôi không thể cưỡng lại. Tôi đã chi ngay một khoản lớn để sở hữu chiếc RTX 4090 tản nhiệt nước ngay khi ra mắt, hy vọng rằng CPU 12 nhân của mình sẽ theo kịp. Dù sao đi nữa, đây cũng là một trong những CPU tốt nhất trên thị trường khi nó mới ra mắt. Nhưng không mất nhiều thời gian để tôi nhận ra đó là một sai lầm lớn.
Trên lý thuyết – và theo nhiều bài kiểm tra hiệu năng – RTX 4090 dường như là một “quái vật” thực sự, hứa hẹn mức tăng hiệu suất 60-70% trong các tựa game. Nhưng trên thực tế, dàn PC của tôi lại không mang lại mức nhảy vọt về hiệu năng như mong đợi. Trong một số trò chơi, tốc độ khung hình hầu như không cải thiện, khiến tôi phải đặt câu hỏi về khoản đầu tư 2.000 USD này. Thủ phạm thực sự không phải do GPU mà là do CPU của tôi đã kìm hãm nó. Vì vậy, hãy rút kinh nghiệm từ trải nghiệm của tôi và suy nghĩ kỹ trước khi kết hợp một GPU đầu bảng với một bộ xử lý đã lỗi thời.
1. Nhiều nhân chưa chắc đã giải quyết được tình trạng nghẽn cổ chai
Quan niệm sai lầm: CPU 12 nhân vẫn “nghẽn” RTX 4090?
Vào năm 2020, việc mua Ryzen 9 5900X giống như một khoản đầu tư “đón đầu tương lai” cho dàn PC gaming của tôi. Với 12 nhân và 24 luồng, tôi cứ đinh ninh rằng nó sẽ đủ sức xử lý mọi tác vụ nặng mà tôi giao cho. Quan trọng hơn, đến thời điểm RTX 4090 ra mắt, 5900X mới chỉ hai năm tuổi, vì vậy tôi tự thuyết phục mình rằng nó vẫn còn đủ tốt. Cuối cùng, tôi đã học được rằng các tựa game hiếm khi hưởng lợi từ số lượng nhân thuần túy, đặc biệt là khi vượt quá 8 nhân. Thực tế, hầu hết các trò chơi vẫn phụ thuộc nhiều vào hiệu suất đơn nhân và bộ nhớ đệm (cache) lớn hơn, điều mà 5900X không phải là thế mạnh.
Hầu hết những người mua RTX 4090 khi nó mới ra mắt đều kết hợp nó với Ryzen 9 7950X, Ryzen 7 5800X3D hoặc Intel Core i9-13900K. Những CPU này mang lại hiệu suất chơi game tốt hơn, nhờ tốc độ đơn nhân nhanh hơn, bộ nhớ đệm L3 lớn hơn hoặc kiến trúc mới hơn. Trong khi đó, 5900X của tôi lại chật vật theo kịp RTX 4090 trong các tựa game mới nhất. Tôi từng nghĩ rằng nghẽn cổ chai CPU chỉ là vấn đề trong các game cạnh tranh, nhưng tôi bắt đầu thấy mức sử dụng GPU thấp ngay cả trong một số game AAA như Star Wars Jedi: Survivor và Cyberpunk 2077. Chính vì CPU của tôi, tôi chưa bao giờ thấy mức tăng hiệu suất 60-70% mà RTX 4090 đáng lẽ phải mang lại.
2. Card đồ họa đầu bảng phơi bày điểm yếu CPU nhanh chóng
Hiệu năng gaming cạnh tranh tụt dốc vì CPU cũ
Một trong những lý do chính tôi nâng cấp lên RTX 4090 là để cải thiện hiệu suất trong các game FPS cạnh tranh như Valorant, Fortnite và Call of Duty: Warzone. Tôi muốn đẩy tốc độ khung hình trung bình lên một tầm cao mới. Tôi biết CPU của mình sẽ phần nào kìm hãm GPU, nhưng tôi không ngờ rằng mức tăng hiệu suất lại đáng thất vọng đến vậy. Thực tế, trong Valorant – một tựa game tôi chơi hầu như mỗi ngày – tốc độ khung hình hầu như không cải thiện, điều này thật đáng thất vọng khi tôi đã chi 2.000 USD cho một GPU đầu bảng.
Tôi ngay lập tức theo dõi dàn PC của mình bằng MSI Afterburner và nhận thấy rằng mức sử dụng GPU thường xuyên ở dưới 40%, đây là dấu hiệu rõ ràng cho thấy CPU của tôi đang gây nghẽn cổ chai. Chip 5900X đơn giản là không thể theo kịp tốc độ dựng hình của RTX 4090 trong các tình huống mà CPU phải xử lý nặng. Vài năm sau, CPU của tôi đột ngột hỏng, vì vậy tôi đã thay thế nó bằng một chiếc 5800X3D đã qua sử dụng mà tôi tìm thấy với giá rẻ. Mặc dù về mặt kỹ thuật, nó là một sự “hạ cấp” về số nhân, nhưng mức sử dụng GPU đã tăng lên đáng kể trong tất cả các trò chơi tôi chơi. Cuối cùng, tôi đã cảm thấy như mình thực sự nhận được những gì đã bỏ ra.
3. Tính năng tạo khung hình (Frame Generation) không phải “phép màu”
Khung hình “ảo” không thể thay thế hoàn toàn khung hình thực
Một trong những tính năng nổi bật của RTX 4090 là DLSS Frame Generation, sử dụng AI để chèn các khung hình được tạo ra vào giữa các khung hình được dựng hình theo cách truyền thống. Khi tôi lần đầu nhận thấy RTX 4090 của mình không hoạt động hết tiềm năng, tôi đã thử bật tính năng tạo khung hình trong các trò chơi được hỗ trợ, với hy vọng rằng điều đó sẽ giảm bớt một số vấn đề. Dù sao, Nvidia đã làm cho nó trông như một phép màu, hứa hẹn thêm khung hình mà không tăng tải cho CPU. Mặc dù nó có giúp ích ở một mức độ nào đó, nhưng tính năng tạo khung hình cũng có những hạn chế riêng.
Card đồ họa NVIDIA GeForce RTX 4090 Founders Edition và AMD Radeon RX 7900 XTX đối đầu
Ví dụ, mặc dù FPS trong game đã cải thiện đáng kể khi tôi kiểm tra bằng MSI Afterburner, nhưng độ phản hồi tổng thể vẫn gần như không thay đổi. Độ trễ vẫn cảm thấy cao, gần như tôi vẫn đang chơi ở tốc độ khung hình mà GPU của tôi đang dựng hình nguyên bản. Chắc chắn, các trò chơi trông mượt mà hơn trên màn hình, nhưng phản hồi đầu vào và nhịp độ khung hình lại không hoàn toàn khớp với những gì tôi nhìn thấy. Đó là lúc tôi nhận ra tính năng tạo khung hình không phải là “viên đạn bạc” giải quyết mọi vấn đề. May mắn thay, một khi tôi nâng cấp lên 5800X3D, tôi không cần phải phụ thuộc vào tính năng tạo khung hình nhiều nữa để đạt được tốc độ khung hình cao trong các tựa game bị giới hạn bởi CPU.
Nâng cấp CPU đã “mở khóa” tiềm năng thực sự của RTX 4090
Tôi đã đánh giá thấp mức độ một CPU cũ có thể gây nghẽn cổ chai cho một GPU đầu bảng như RTX 4090 hoặc 5090. Tôi đã không tận dụng được tối đa khoản đầu tư 2.000 USD của mình cho đến khi nâng cấp lên 5800X3D. Vâng, tôi biết rằng chip Zen 3 này vẫn có thể hơi nghẽn cổ chai RTX 4090 của tôi ở các độ phân giải thấp hơn, nhưng hiện tại, tôi hài lòng với tốc độ khung hình mà tôi đang nhận được. Việc nâng cấp lên một bộ xử lý mới hơn như 7800X3D sẽ đòi hỏi phải mua một bo mạch chủ và bộ RAM mới, đó là một khoản chi phí bổ sung mà tôi chưa sẵn sàng. Tuy nhiên, nếu tôi quyết định mua RTX 5090 trong tương lai, tôi sẽ đảm bảo nâng cấp CPU trước để không phải đối mặt với tình trạng nghẽn cổ chai CPU một lần nữa.
